کد مطلب:223238 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:193
بررسی چند موقعیت
بررسی چند موقعیت
موقعیّت اوّل: دوران بحران و طرح اندیشه اوّلیه ولایتعهدی (خلافت)
همچنان كه در بحث طراحی ولایتعهدی گفته شد، مأمون هنگامی تصمیم گرفت «خلافت مسلمین را به محلی كه خداوند قرار داده است، بازگرداند» كه خود در ( عیون اخبار الرضاعلیه السلام ، 2/صلی الله علیه واله 38؛ تاریخ بیهقی، 191/1. )
شرایطی كاملاً بحرانی قرار داشت. سپاه و لشكریان او رو به هزیمت گذاشته بودند و هرثمة بن اعین گریخته بود. مركز حكومت او؛ خراسان توسط صاحب السریر تهدید می شد و عیسی بن ماهان سردار سپاه محمّد بن امین به قصد دستگیری او عازم بود، تا وی را به بغداد نزد امین برد و مأمون در اندیشه پناهنده شدن به امیر كابل بود.
( كامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران، 10/علیه السلام 21؛ اخبار الطوال، ص 441 - صلی الله علیه واله 43؛ تاریخ یعقوبی، 2/2 - 450؛ مروج الذهب، 391/2؛ عیون اخبار الرضاعلیه السلام ، 391/2؛ تاریخ بیهقی، 192/1؛ بحار الأنوار: 12/صلی الله علیه واله 12 - 124. )
مأمون در چنین وضعیتی تصمیم می گیرد، حكومت و خلافت را به جایگاه اصلی آن كه حق اولاد علیّ بن أبی طالب علیه السلام است باز گرداند. خاستگاه مأمون در این زمان بنابر اعتراف و اقرار خود كه «با نیّت پاك با خدای خود عهد كردم»، صادقانه به نظر می رسد.